آثار تاریخی و میراث فرهنگی هر منطقه اهمیت بسیاری برای مردم آن منطقه دارد زیرا اطلاعات بسیاری درباره زندگی گذشتگان را نشان می دهد که می تواند سرمشقی برای آیندگان باشد. دراصل بناهای تاریخی هر شهر نشانگر هویت و اصالت مردم آن منطقه است، آثار باستانی است که قدمت، تاریخچه و تمدن هر سرزمینی را مشخص می کند و قطعا مرمت، حفاظت و حراست از آنها امری ضروری برای انتقال به نسل های آینده است. ایجاد تعادل بین حرکت به سمت مدرنیته و حفظ و نگهداری بناهای تاریخی اصلی مهم در حفظ هویت تاریخی شهرهاست.

منطقه محلات و نیم ور به دلیل داشتن آثار تاریخی متعلق به دوره های مختلف در زمینه های متفاوت و نوع معماری منحصر بفرد از گذشته مورد توجه خاص مورخان و گردشگران بوده است. توجه زیاد پادشاهان به این منطقه باعث ایجاد بناهای تاریخی متنوع با نوع معماری خاص شده است که این عامل باعث رشد علم و فرهنگ و پرورش مشاهیر و علمای گرانقدری در این منطقه شده که بنیانگذار خدمات بزرگی به مردم ایران بوده اند.

ستون های خورهه،آتشکده آتشکوه، یخچال نیم ور،قلعه جمشیدی،میل میلونه،سد باستانی نیم ور،امامزاده عبدالله،غاریکه چاه،آسیاب آبی و حمام عرش محلات و پل تاریخی باقرآباد از جمله بناهای تاریخی معروف این منطقه می باشند که هر ساله گردشگران بسیاری برای دیدن این بناها و استفاده از مکان های تفریحی و طبیعی مثل سرچشمه محلات،چشمه های آبگرم و دهکده گل و گیاهان زینتی به این شهرستان سفرمی کنند.

/ضرورت حفظ بناهای تاریخی/

صنعت گردشگری وابسته به حفظ بناهای تاریخی است و توسعه این صنعت نیازمند برنامه ریزی و اختصاص بودجه برای ساماندهی گردشگران و حفظ بناهای تاریخی است. متاسفانه مرمت و حفاظت از بناهای تاریخی این منطقه مورد بی مهری مسئولین قرار گرفته است. حساسیت نداشتن در بخش مدیریت امور مربوط به گردشگری، پیاده سازی طرح های عجولانه برای احیای نامناسب و غیر حرفه ای که باعث وارد آمدن خسارات جبران ناپذیر یا نابودی این بناها شده است از جمله این بی مهری هاست که مجموع این عوامل منجر به عدم جذب گردشگر مناسب به سمت این بناها شده است.

به عنوان مصداق و نمونه می توان یکی از بناهای تاریخی در حال نابودی محلات به نام ارگ واقع در روستای لریجان را در این زمینه نام برد که از جمله ارگ های بزرگ خشتی کشور به شمار می رود ولی با وجود تلاش های بسیار مردم هنوز به ثبت ملی نرسیده است و این ارگ به سمت نابودی سوق داده شده و این در حالیست که در فاصله چند ده کیلومتری شهرستان محلات ارگ گوگد گلپایگان به بهترین شکل احیا و در حال استفاده توسط گردشگران است.

ایجاد مراکز اطلاع رسانی، افزایش امکانات رفاهی در محلات، احداث مکان های اقامتی مناسب در محلات، وسایل حمل و نقل مناسب، ایجاد موزه هایی که وسایل تاریخی یا بخشی از این بناها را نگهداری می کنند، حضور کارشناسان مجرب که بتوانند اطلاعات کافی در مورد تاریخچه این بناها به گردشگران بدهند و نظارت کارشناسانه بر کار مرمت و حفاظت این بناها مواردی است که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی در گفت و گو با چنار گفت: بررسی اجمالی ظرفیت آثار تاریخی در استان مرکزی نشان می‌دهد که تمدن در ایران از فلات مرکزی شروع شده و در واقع بیشترین حجم آثار تاریخی در محدوده‌ای قرار دارد که به عراق عجم معروف است و در این منطقه تعدد بسیار زیادی از بناها را داریم.

/استفاده از توان بخش خصوصی و خیرین در گردشگری/

«محمود مرادی» اظهار کرد: با توجه به تعداد بناهای تاریخی در استان مرکزی عملاً امکان حفظ و نگهداری از آنها با استفاده از اعتبارات دولتی فراهم نیست و با این سیاست نمی‌توان اقدام موثری انجام داد، بنابراین و در این راستا باید ابتدا سند گردشگری را در استان آماده و آن را رونق داد تا بتوان گردشگر را به استان جذب کرد تا برگشت سرمایه برای بناهای تاریخی وجود داشته باشد.

وی افزود: سیاست وزارتخانه میراث فرهنگی استفاده از سه راهکار برای حفظ و نگهداری از آثار تاریخی و گردشگری است که راهکار اول استفاده از بخش خصوصی و ظرفیت آن‌ها در قالب انعقاد تفاهم نامه‌های بلند مدت است؛ راهکار دوم استفاده از ظرفیت خیرین و توان آنها هست تا بتوان از سرمایه‌های اجتماعی کشورمان به نحو مطلوبی برای حفظ و نگهداری آثار تاریخی و گردشگری استفاده کرد که این موضوع مورد تاکید وزارتخانه هم است، همچنین راهکار سوم مشارکت با دستگاه‌های موثری همچون شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و اجازه فعالیت دادن به این ارگان‌ها برای حفظ و نگهداری از بناهای تاریخی است که این امر برای شهرداری‌ها و دهیاری‌ها کار دشواری نیست.

این مقام مسئول خاطر نشان ساخت: می‌توان به جرات گفت که در سال‌های آینده رقابت شهرها و روستاها به دلیل تغییر بافت جمعیتی بر سر «هویت» خواهد بود و نقاطی که از الان به فکر آثار تاریخی و گردشگری خود باشند در آینده پیروز خواهند بود.

مرادی در بخش دیگری از صحبت های خود در خصوص وضعیت آثار تاریخی و گردشگری در شهرستان محلات بیان کرد: این شهرستان ظرفیت بسیار خوبی برای استفاده از توان خیرین در بخش گردشگری به منظور حفظ و احیای بناهای تاریخی دارد که در این خصوص مذاکراتی هم با مدیر میراث فرهنگی شهرستان محلات صورت داده ام تا بتوانیم بیشترین بهره ‌برداری را از توان خیرین شهرستان انجام دهیم.

امید می رود با حضور «محمود مرادی نراقی» که اخیرا به عنوان مدیر کل جدید میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان منصوب شده و خود از جنس مدیران با نگاه مثبت و رویکرد جسورانه در بخش مدیریتی می باشد شاهد بروز اتفاقات مثبتی در حوزه گردشگری و حفاظت از بناهای تاریخی شهرستان باشیم.